Kırık pencere teorisi ya da bir başka deyişle kırık cam teorisi, insanları suç işlemeye iten ve bu suçu engelleyen hususlar üzerine kurulan önemli bir teoridir. Suç ise, kanunlar tarafından yasak, yanlış ve zararlı olarak nitelendirilen ve uygulandığı takdirde belirli yaptırımları ve cezai işlemleri bulunan bazı durum veya davranışlardır. Hukukun yanı sıra ahlaka aykırı olan davranışlar da suç olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle suçu tanımlarken sadece hukuktan değil aynı zamanda ahlaktan, toplum kurallarından, yasalardan ve hatta törelerden bile bahsetmek mümkündür.

Kırık pencere teorisi temelinde insanların bir defa suç işleseler bile sonraki süreçlerde yeniden suç işleme potansiyellerinin olması yatmaktadır. Bu teoriye göre bir kez suç işleyen bir insan yeniden suç işleyebilir ya da suç işleyen bir kişi başka birini de suç işlemeye özendirebilir.

Kırık pencere teorisinin ortaya çıkışı 1969 yılına aittir. Philip Zimbardo, suç psikoloğu olarak görev yaptığı sırada yürüttüğü çalışmasıyla bu teoriyi ortaya çıkardı. Tam olarak adı konulmasa da teorinin temellerinin atıldığı bu çalışmalarda Zimbardo, toplumun suç oranının ne kadar olduğunu, yaşam koşullarının suç işlemeye yönelik teşvik oluşturduğunu ve ayrıcalıklı kesim olarak bilinen zengin statüsüne sahip insanlara göre daha standart kesimde olan insanların suça meyilli olup olmadıklarını bu teori ile araştırdı.

Yapılan çalışmalarda ABD’nin yüksek yaşam koşullarına sahip olan bölgesi ve maddi durumu kötü ve yetersiz olan daha düşük yaşam koşullarına sahip insanların bulunduğu bölgeler dikkate alınmıştır. Bu çalışmanın temelinde suça teşvik eden durumları ortaya çıkarmak, toplumun suça teşvik etme olasılığını gözlemlemek ve yaşam koşullarının suç işlemeye itmesi gibi nedenlerin daha iyi anlaşılmasını ve gözlemlenmesini sağlamak yatar.

Zimbardo çalışmasını başlatmak için her iki bölgeye de plakası olmayan ve kaputu aralık bırakılan bir araba yerleştirir. Çalınması için gerekli koşulları ve kolaylıkları sağlayan Zimbardo, birkaç gün sonra arabayı kontrol etmek için gittiğinde yaşam koşulları yüksek olan bölgede araba sapasağlam yerinde dururken, diğer bölgede araba harap olmuş, her parçası çalınarak kullanılamaz bir hale gelmiş olarak buldu.

Zimbardo’nun deneyi bu kadarla da bitmemektedir. Zimbardo, sağlam olan arabanın yanına giderek arabaya zarar verecek ilk hamleyi yaptıktan sonra orada yaşayan halkın davranışlarını gözlemler. İlk darbeyi alarak hasar alan aracı gören insanlar daha sonra araca zarar vermek için başka davranışlar gösterirler. Bu durumun sonunda yaşam kalitesi yüksek olan bölgede de araç hasar almış olur. Yapılan bu deneyin ardından Zimbardo ise şu kanıya varır: İlk kez camın kırılmasına izin verildiğinde ya da yere çöp atan kişiye ilk izin verildiğinde diğerlerinin yapmaması için bir neden ortada kalmaz. Bu durumda da suça teşvik eden nedenler normal bir hale geleceğinden oldukça kötü sonuçların ortaya çıkabileceği bir durum oluşur.

Kırık pencere teorisini daha net bir şekilde açıklamak gerekirse birkaç örnek ile konuya açıklık getirebiliriz. Örneğin boş, kullanılmayan bir bina düşünün. Hiçbir camında kırık hatta çizik bile bulunmuyor. Bu binanın camlarına bir kez taş atıldığında ve ilk kırık oluştuğunda bunu yapan kişi diğer kişileri de suça itmek için teşvik etmiş olur. Bir kez camında kırık oluşan bu bina diğer camlarının da kırılmasına sebep olabilir.

Bir başka örnek ise toplumsal ve ahlaki açıdan suç olarak sayılan yere çöp atma sorunudur. Bir bölgede yere çöp atan birini gördüğünüzde siz de elinizdeki çöpü yere atmak için bir teşvik görürsünüz. Yapılanı taklit etme ya da yere çöp atma suçunu meşrulaştırma olarak da görünen bu davranış kırık pencere teorisi ile açıklanmaktadır. Ancak bulunduğunuz bölgede hiç kimse yere çöp atmaz veya yerde hiç çöp görmezseniz bu durumda elinizde bulunan çöpü bir çöp kutusuna atmak için bekletirsiniz. Bu durumu önlemek için ilk çöp atıldığında ya da ilk cam kırıldığında bunu yapan kişiye belirli cezai yaptırımlar uygulanırsa ya da o çöp yerden kaldırılır ve cam tamir ettirilirse insanların zihninde de camın kırılmasının suç olduğu ya da yere çöpün yere atılamayacağı gibi dipnotlar kalır.

Kırık pencere teorisi kurumsal hayatta da önemli bir yere sahiptir. Kurumsal hayatın başarılı bir şekilde sürdürülmesi kurum içi uyumluluk ve müşteri ilişkileri gibi pek çok konuda önemli bir yere sahiptir. Bir kurum içinde çalışanlardan biri kurumun yapısına uygun olmayan bir kıyafet giydiğinde ve bu kişi hiçbir uyarı almadığında diğer kişilerin de serbest giyinmesi için bir teşvik olarak görülür. Bunun sonucunda çalışanlar tamamen kurum kültürüne aykırı bir giyim tarzı ile ortaya karışık bir görüntü çıkmasını sağlar.

Aynı şekilde işe geç kalan çalışanlar, çalışma alanını düzensiz tutan ya da iş yetiştirme süreçlerini aksatan kişiler de iş kültürünün oluşumunu tehdit eden büyük bir sorunun habercisi olarak görülür. Kurum kültüründe farkındalık oluşturmak için bu tür sorunları oluşturan kişilere belirli uyarılar yapılarak davranışların tekrar etmemesi sağlanırsa kurumun düzeni ve işleyişi yeniden belirlendiği gibi devam eder.

Kırık cam teorisinin temelinde insan davranışlarına vurgu yapmak vardır. Suça teşvik eden ya da suç unsuru bulunan davranışları değiştirmek ya da yönetmek gibi etkileyici unsurları uygulanabilir bir hale getirmek gerekir. Kurum kültüründe kurum içi çalışanların ve diğer müşterilerin uyumlu bir şekilde devam etmesi için kırık cam teorisini oluşturan her bir davranışın önüne geçmek ve suça teşvik unsurlarını azaltmak gerekir. Kurumların kırık cam teorisi ile yönetilmesi daha başarılı bir iş hayatı ve daha düzenli bir çalışma şeklinin ortaya çıkmasını sağlaması açısından önemli bir teoridir.

Kırık cam teorisini ise güncel teknolojiden faydalanarak NotiSecure ile iş yerlerinizde kolay bir şekilde uygulayabilirsiniz. İş yerindeki ortamınızın gelişmesi, iş kültürünüzün oluşması ve olumsuz davranışların önüne geçmek gibi uygulamaları bu uygulama ile iş yerinize kolayca entegre edebilirsiniz. NotiSecure ile farkındalık çözümleri oluşturabilir ve bu çözümlere odaklanmış bir iş kültürü oluşturabilirsiniz.